Hệ thống nhận biết theo khu vực (domain awareness system – DAS) là giải pháp phân tích và nhận biết các mối đe dọa an ninh cộng đồng. Thất bại trong việc tìm ra thủ phạm đánh bom tại Boston vừa qua đã giúp các cơ quan chức năng nâng cấp và cải tiến hệ thống này trở nên hiệu quả hơn.
 |
| “Việc công bố rộng rãi thông tin về DAS sẽ là lời cảnh báo đối với những tên khủng bố tiềm ẩn”. |
Một cuộc điện thoại vô danh thông báo về nguy cơ đánh bom tại Manhattan. Ngay sau đó cảnh báo sẽ xuất hiện trên màn hình máy tính tại Sở Cảnh sát New York (NYPD), đồng thời đưa ra ngay bản đồ tương tác của khu vực, các đoạn quay từ camera an ninh, phát hiện nơi có cường độ phóng xạ cao và liệu có các mối đe doạ nào khác hay không. Chỉ với một cú nhấn chuột, cảnh sát sẽ biết chính xác mình cần làm gì. Bối cảnh tưởng chừng chỉ xuất hiện trong các bộ phim hình sự tương lai này đã trở thành hiện thực nhờ mối quan hệ hợp tác giữa Microsoft và NYPD. Phiên bản mới nhất của công nghệ này đã được sử dụng thử nghiệm trong gần một năm nay.
 |
| Hệ thống nhận diện khuôn mặt đã không thể “chỉ ra” anh em nhà Tsarnaev dù có dư thừa thông tin cần thiết. |
Thực tế, nhu cầu về một hệ thống giám sát và phân tích mạnh dựa trên các camera an ninh là điều cấp thiết. Theo cảnh sát tại Boston – nơi xảy ra vụ đánh bom đẫm máu trong giải chạy đua Marathon vừa qua, tính năng nhận diện khuôn mặt đã thất bại trong việc phát hiện những thủ phạm tiềm tàng. Thực tế, công nghệ này đã trả về kết quả rỗng kể cả khi hình ảnh của cả hai người nhà Tsarnaev đều nằm trong cơ sở dữ liệu. Trong khi Dzhokhar có bằng lái do bang Massachusetts cấp thì Tamerlan lại là đối tượng điều tra của FBI. Hai anh em nhà này đều là đối tượng nhập cư hợp pháp vào Mỹ. Hệ thống phân tích phần mềm không thể “bắt được” cũng một phần do hình ảnh chụp từ đường phố với độ phân giải thấp, chụp quá xa (thường bị mất nét), đối tượng dịch chuyển và góc chụp khá khó khăn.
Tuy nhiên, sau những thất bại lần này, công nghệ máy quay phân tích đã được nâng lên một tầm cao mà Microsoft và NYPD gọi là “Domain Awareness System” (Hệ thống nhận biết theo khu vực – DAS).
Vào đầu tháng 4 vừa qua (trước vụ đánh bom ở Boston), hệ thống này đã từng được biết như sự kết hợp của hơn 3500 máy quay tại các nơi công cộng, máy đọc biển số xe tại các điểm ra vào Manhattan, thiết bị phát hiện phóng xạ cố định và di động, thiết bị báo động thời gian thực của hệ thống khẩn cấp cảnh sát 911 cùng kho dữ liệu khổng lồ của sở cảnh sát – bao gồm các lệnh bắt giữ cũng như lệnh triệu tập. Nhờ vậy, hệ thống này có thể phát hiện những chiếc xe hơi nằm trong cơ sở dữ liệu của mình ngay khi chúng di chuyển vào thành phố. Sau đó, nó sẽ chủ động theo dõi thông qua hệ thống máy quay giám sát trong suốt hành trình của xe. Ngoài ra, hệ thống này cũng sẽ phân tích các cảnh để cảnh báo những thay đổi “tĩnh” trong hình ảnh thu về – ví dụ như một ba lô bị bỏ lại đâu đó trên con phố đông đúc trong khi có thể bỏ qua các “hiện tượng” động thông thường như người dân hay xe cộ di chuyển qua. Nhờ vậy, cảnh sát sẽ được cung cấp thông tin chi tiết theo thời gian thực từ laptop, xe tuần tra hay thậm chí là thiết bị di động của họ, cho phép giải quyết nhiều tình huống phức tạp.
 |
| DAS cho phép cung cấp và phân tích thông tin cho các lực lượng chức năng theo thời gian thực và ở quy mô lớn |
Trên thực tế, những hệ thống tương tự DAS đã được triển khai tại Baltimore và Anh nhưng DAS là hệ thống có quy mô lớn nhất được công bố rộng rãi trong cộng đồng. Việc công bố hệ thống này sẽ là lời cảnh báo đối với những tên khủng bố tiềm ẩn. Dù hiện tại, DAS mới chỉ được sử dụng chủ yếu trong đơn vị chống khủng bố của New York nhưng nó sẽ được thương mại hoá trong tương lai gần nhằm cung cấp giải pháp cho cả các cơ quan chức năng khác. Như vậy, NYPD sẽ có nguồn thu khoảng 30% lợi nhuận từ các giấy phép sử dụng trị giá hàng triệu USD trên toàn nước Mỹ.
Hệ thống DAS đã kết hợp được những hiểu biết về nghiệp vụ của lực lượng cảnh sát New York và sự chuyên nghiệp về công nghệ của Microsoft. Việc đưa thành quả hợp tác chung này vào thị trường cũng được xem là nỗ lực trang bị thêm cho các cơ quan chức năng khác.
Hệ thống này bao gồm những phần mềm mạnh có thể giúp cảnh sát truy cập thông tin liên quan từ các máy quay, những cuộc gọi 911, các báo cáo phạm tội và những công nghệ hay công cụ sẵn có một cách nhanh chóng hơn. Bên cạnh đó, do Sở cũng hợp tác với Microsoft trong quá trình phát triển công nghệ mới nên doanh thu từ đó sẽ tạo nguồn thu để phát triển các chương trình chống tội phạm và chống khủng bố mới.
Trong khi đó, việc sử dụng rộng rãi hệ thống giám sát tội phạm bằng hình ảnh theo chiều hướng xã hội hoá cũng bị coi là con dao hai lưỡi. Động thái này đã nhận được hàng loạt các chỉ trích trên nhiều kênh thông tin về việc các cơ quan chức năng dường như coi người dân vô tội như là những kẻ tiềm năng tạo ra cuộc đánh bom và đưa họ trở thành mối đe doạ. Kèm theo đó là những nghi ngại về các tố cáo dân sự không chính xác. Ngoài ra, việc có quá nhiều phương tiện giám sát hình ảnh “xã hội” và lập luận kèm theo cũng sẽ khiến các cuộc điều tra chính thức trở nên phức tạp. Vì vậy, các nhà phân tích cho rằng giới truyền thông cũng như các công dân trước khi quyết định đưa một bản tin hay gọi một cú điện thoại cho cảnh sát cần cân nhắc thật kĩ lưỡng để hạn chế tối đa việc “gây nhiễu” các cố gắng điều tra.